Tới thời điểm này, bạn đã biết được cách khai báo biến. Nhưng ngoài việc gán giá trị cho biến thì còn cách thức nào khác để cung cấp giá trị cho biến nữa không? Và làm thế nào để xuất giá trị của biến ra màn hình phục vụ cho việc quan sát. Tất cả những vấn đề đó sẽ được mình hướng dẫn trong nội dung bài viết này. Bài viết này sẽ tập trung vào việc hướng dẫn bạn nhập dữ liệu và xuất dữ liệu trong C++.
Nhập dữ liệu trong C++
Trong bài trước, bạn đã biết được một cách thức để cung cấp dữ liệu cho biến thông qua phép gán. Và việc gán giá trị như vậy chỉ được thực hiện trong lúc lập trình. Hôm nay mình sẽ hướng dẫn bạn một cách thức nữa để cung cấp dữ liệu cho biến. Đó là nhận dữ liệu từ người dùng bằng cách nhập trực tiếp từ bàn phím trong lúc chạy chương trình. Đây là cách để gán giá trị cho biến khi chương trình đang chạy bằng việc sử dụng lệnh cin.
Để có thể sử dụng lệnh cin, bạn cần khai báo thư viện iostream. Xem lại bài viết này nếu bạn quên thư viện iostream là gì nhé. Có 02 cách nhập dữ liệu bằng lệnh cin như sau:
Nhập giá trị cho một biến đơn
Đây là cách thức nhập dữ liệu cho một biến bất kỳ nào đó. Cách thức này rất hay được sử dụng, cú pháp như sau:
➤ Ví dụ: Bạn hãy cùng thử nhập một số nguyên bằng lệnh cin như sau.
Bây giờ bạn hãy chạy thử để xem kết quả như thế nào nhé.
Từ màn hình chạy thử ở trên, bạn đã hiểu chức năng của lệnh cin chưa? Khi chương trình chạy tới lệnh cin, chương trình sẽ dừng lại và hiển thị con trỏ “_” chờ người dùng nhập dữ liệu. Lúc này bạn hãy nhập dữ liệu tương ứng với kiểu dữ liệu mà bạn đã khai báo nhé, sau khi nhập xong thì bạn nhấn phím Enter để kết thúc việc nhập liệu.
Nhập giá trị cho nhiều biến cùng lúc
Cách thức nhập giá trị cho biến đơn ở trên rất hay được áp dụng. Tuy nhiên, đôi khi để thao tác được nhanh, thì bạn cũng có thể nhập cùng một lúc nhiều biến chỉ bằng 01 lệnh cin duy nhất. Nhưng mình cũng cần lưu ý là nên hạn chế thực hiện điều này, vì nó sẽ gây khó khăn cho người dùng khi nhập liệu. Cú pháp như sau:
Từ cú pháp trên, bạn có thể thấy việc nhập nhiều biến cùng lúc chỉ đơn giải là thêm nối tiếp tên biến sau toán tử nhập “>>” mà thôi. Ví dụ:
Bây giờ bạn hãy chạy thử chương trình xem nhé. Để nhập cùng lúc nhiều biến, có 02 cách nhập như sau:
- Cách 1: Nhấn Enter sau khi nhập xong mỗi một giá trị.
- Cách 2: Nhấn phím space (khoảng trắng) sau khi nhập xong mỗi một giá trị.
Xuất dữ liệu trong C++
Phương pháp để xuất dữ liệu (hay nói cách khác là in dữ liệu lên màn hình) thực chất không mới. Bạn sử dụng lệnh cout để in dữ liệu lên màn hình. Đây là lệnh mà bạn đã từng được gặp và làm quen trong bài cấu trúc chương trình C++. Phần này, mình sẽ trình bày kỹ hơn về lệnh cout.
Lệnh cout cũng tương tự như cin ở chỗ cùng chung thư viện iostream. Nhưng việc khai báo thư viện, bạn chỉ thực hiện 01 lần thôi nhé. Nếu ở trên bạn đã khai báo thư viện iostream rồi thì bây giờ không cần khai báo lại.
Cú pháp lệnh cout
Từ cú pháp trên, bạn có thể thấy rằng lệnh cout có thể in nối tiếp ra màn cùng lúc nhiều nội dung. Nội dung xuất trong cú pháp trên có thể là một chuỗi, một biến/hằng hoặc bất kỳ giá trị nào mà bạn muốn in ra màn hình. Bạn cũng có thể kết hợp với lệnh cin ở trên để vừa xuất và nhập.
➤ Lưu ý: Lệnh cout sử dụng toán tử xuất “<<” khác với toán tử nhập của lệnh cin bạn nhé.
➤ Ví dụ: Xây dựng chương trình có chức năng nhập / xuất như sau.
Trong ví dụ trên, bạn có thể thấy rằng mình thực hiện lệnh cout tại dòng 7 và dòng 10.
- Dòng 7: lệnh cout tại dòng này chỉ đơn giản là in một chuỗi có nội dung “Nhap so nguyen : “ ra màn hình. Lưu ý là chuỗi thì bạn phải đặt trong cặp dấu ngoặc kép “” nhé.
- Dòng 10: lệnh cout tại dòng này thực hiện việc in nối tiếp 02 nội dung. Nội dung đầu tiên là một chuỗi “Giá tri ma ban vua nhap la: “, nội dung thứ hai là biến value. Lưu ý, biến value bạn chỉ viết tên biến không viết kiểu dữ liệu, lúc này lệnh cout sẽ tự hiểu là bạn muốn in giá trị mà biến value đang nắm giữ ra màn hình.
Để dễ hiểu hơn thì bạn hãy chạy thử xem chương trình hoạt động thế nào nhé.
Xuất ký tự đặc biệt
Đôi khi bạn sẽ cần in một số ký tự đặc biệt. Những ký tự này có thể trùng với một số ký hiệu trong C++. Do đó nếu bạn in theo cách thức thông thường thì chương trình có khả năng bị lỗi hoặc in lung tung không theo ý muốn. Dưới đây là bảng liệt kê các ký tự đặc biệt và cách in, bạn tham khảo nhé.
Tổng kết
Bài viết này là một trong những bài viết cột mộc quan trọng để bạn bắt đầu viết chương trình cơ bản. Sắp tới mình sẽ đưa một số bài tập để bạn bắt đầu làm quen với lập trình C++ nhé. Các bài học trước vẫn chưa có bài tập. Nếu bạn chỉ học không mà không làm bài tập thì sẽ khó nắm vững và tích luỹ được kinh nghiệm giải bài toán.
Bài viết có thể chưa đi hết các khía cạnh về nhập dữ liệu và xuất dữ liệu trong C++. Nhưng nó đủ để bạn giải quyết nữa bài toán cơ bản. Trong các bài tập nếu có khía cạnh nào mới mà mình chưa trình bày thì mình sẽ hướng dẫn thông qua việc giải bài toán. Còn bây giờ nhiệm vụ của bạn là phải hiểu thật kỹ nội dung bài viết này nhé. Có gì còn thắc mắc bạn hãy comment bên dưới, mình sẽ giải đáp cho bạn.
